Wie doet slechte daden, de goede of slechte?

Ik las het interview in, Letter&Geest, dagblad Trouw. Ik kende hem niet. Hij heet Jean-Louis Vullierme en is een jaar jonger dan ik. Hij is in Parijs geboren, studeerde filosofie en rechten en werd hoogleraar rechtsfilosofie aan de Sorbonne. Ik herken veel van wat hij in het interview zegt. En lezend knik ik instemmend. Ik had niet de info over bepaalde gebeurtenissen die hij in het interview vertelt. Die informatie is dus een verrijking. Om een voorbeeld te noemen, ik kende het volgende niet: "Hitler werd politiek niet gezien als een abnormale man. Men vond hem brutaal, dat wel. Maar in Groot-Brittannië zagen veel politici wel iets in de alliantie met Hitler-Duitsland. Men noemde dat appeasement, maar dat is gewoon een andere naam voor een alliantie. Dat die uiteindelijk niet is doorgegaan. heeft veel met toeval te maken. Toen premier Chamberlain in 1940 diende af te treden zag het er lang naar uit dat hij opgevolgd zou worden door Viscount Halifax, de bedenker van het appeasementbeleid en een vriend van Hitler. Uiteindelijk werd het Winston Churchill, een hevige tegenstander van Hitler. Zijn aanstelling als premier werd door velen dan ook als een dwaasheid beschouwd. Hij had een persoonlijke afkeer van Hitler, zei men, en daardoor zou hij het gevaar van het bolsjevisme uit het oog verliezen."
Met andere woorden werd de Verenigd koninkrijk bijna een bondgenoot van Hitler, van nazi-Duitsland maar door Winston Churchill is dat afgewend. Stel je voor dat dat had plaats gevonden zou de wereld anders in elkaar had gezeten?
Jean-Louis Vullierme beseft dat nazisme is geen irrationele uitspatting. Hij vindt ook dat Nationalisme geen natuurlijk of noodzakelijk politiek gegeven is. Hij ziet nationalisme als een ziekte, de ziekte die het verenigd Europa steeds meer bedreigt. En dat besef heeft de manier waarop hij naar de wereld kijkt verandert. Sinds hij dit begon in te zien, brengt hij mensen niet langer onder in abstracte groepen. Bijvoorbeeld geen Joden of Arabieren. Hij is gaan inzien dat er geen slechte mensen bestaan, maar alleen slechte daden. Hij zegt: "Ik heb het niet over het perfide IS, maar wel over de perfide daden van IS. Onze ideeën bepalen ons gedrag, en er zijn nu eenmaal goede en slechte ideeën."
Ik kan niet anders doen dan hele dikke vraagtekens bij die bewering zetten. Want hij spreekt zichzelf tegen. Als er geen slechte mensen zijn waarom hebben ze slechte ideeën en waarom plegen ze slechte daden? Natuurlijk kan je van verschillende optieken en kanten bekijken. Je kunt zeggen: Hitler was niet slecht voor zijn moeder. Terwijl hij het hele joodse bestaan wilde elimineren hield hij een joodse arts achter de hand om zijn moeder te genezen. Heeft hij dat gedaan omdat hij een goede mens was, althans geen slechte mens? Hij was goed voor de ene en slecht voor de nadere en a priori was hij slecht voor de joden. Als hij niet slecht voor de joden was had hij geen slechte daden tegen hen gedaan. Dat kan je als egoïsme zien. Is egoïsme goed? Is egoïsme slecht? Het mes snijdt aan beide kanten.
De Franse filosoof Jean-Louis Vullierme zoekt naar wat mensen verbindt. Hij ziet bijvoorbeeld dat het islamisme westerse wortels heeft. De geestelijke Ayatollah Khomeini die de islamitische revolutie in Iran liet slagen heeft in de woorden van de filosoof "zelf toegegeven dat zijn invulling van een aantal shariawetten beïnvloed is door hetgeen hij aan de Sorbonne heeft geleerd. De islamistische kritiek op de westerse wereld is typisch voor het linkse, marxistische gedachtengoed dat toen aan de Sorbonne zo populair was. Wanneer we dit islamisme willen aanpakken, moeten we ons daarvan bewust zijn. Maar wat doen we? We zeggen dat islamisten barbaren zijn en gekken die alleen door bombardementen uitgeroeid kunnen worden."
Maar volgens mij zegt niemand dat, misschien denken bepaalde mensen in het westen dat maar links Europa zegt dat beslist niet. Links Europa zoekt de schuld bij zichzelf. Maar dat is terzijde. Op de vraag: Hoe kunnen we onze eigen slechte ideeën tegengaan, zegt Jean-Louis Vullierme het volgende: "Door bij onszelf te beginnen en te hopen dat goede ideeën even besmettelijk zijn als slechte. Dat is geen naïeve hoop: de ideeën van Jezus en Boeddha waren heel invloedrijk. En we moeten ons afvragen van welke beschaving wij deel willen uitmaken. Laten we de fouten uit het verleden niet herhalen. Denk eens terug aan wat er in de jaren dertig gebeurde met de Joden. In 1938 riep de Amerikaanse president Roosevelt in het Franse Evian een conferentie bijeen die zich zou buigen over het vraagstuk van de Joodse vluchtelingen die weg wilden uit Duitsland. De nazi's stelden de 31 andere deelnemende landen voor hun Joden te kopen. De Fransen zeiden dat ze zelf al honderdduizenden Joden hadden. De Zwitsers opperden plaatsgebrek. De Canadezen wilden alleen boeren en de Australiërs merkten droogjes op dat ze geen last hadden van antisemitisme en dat ze dit ook niet wilden importeren. De weigering van die landen betekende achteraf gezien dat ze medeplichtig waren aan een zware misdaad."
Is de wereld, althans de machtige landen, medeplichtig aan de Golfoorlogen sinds 1980? Wat heeft het westen gedaan om de oorlog tussen het Irak van Saddam Hussein en het Iran van Ayatollah Khomeini te voorkomen? Waarom probeerden ze de oorlog die acht jaar duurde en de wereld van miljoenen vluchtelingen voorzag niet wilden stoppen. Waarom grepen ze wel tien jaar later in Koeweit? Waarom hebben ze niets in Syrië gedaan de afgelopen vier jaar?
Zijn dat dingen die iets met nationalisme te maken of zijn dat ook zeer rationele aspecten van het denken van de mens? Heeft dat met de politiek te maken van met de psyche van de mens?
Het zijn maar gewone simpele vragen...