Drie mooie kinderportretten. Twee meisjes van 5 en 6 jaar oud en een jonge van 13 jaar. Ze lijken fotomodellen. De kleuren van de losse hoofddoeken naast de volwassen blik in de ogen van de meisjes maken ze iets ouder. Als de fotograaf de viezigheid in hun gezicht weg had gehaald hadden ze misschien minder opgevallen. Het lijkt of de fotograaf hun gezichten met vuil geschminkt heeft. Je ziet geen enkele pijn, haat of verlatenheid in hun ogen. Je ziet bijna geluk, kinderlijk geluk dat volwassen lijkt. Is trouwens geluk kinderlijk? Kennen de volwassenen geen geluk meer? Althans niet meer in de gewone dingen?

Onder de drie kinderportretten lees je dat die Afghaanse kinderen zijn die door de oorlog gevlucht waren en in een sloppenwijk in Islamabad, in Pakistaan leven. 

Wat zou over tien jaar van die kinderen worden? Als ik in hun ogen kijk hoop ik dat ze het geluk zullen behouden maar ik ben bang dat het geluk met de jaren zal verdwijnen. Het geluk verdwijnt met kennis werven. Hoe meer je weet hoe verder het geluk wegzakt, verdwijnt. Jammer! Dat geldt niet voor alle soorten kennis. Ik zal hier twee voorbeelden noemen waarbij het geluk bij kennis verdwijnt of juist blijft.

Twee kleine berichten in de krant. Het eerste vertelt dat tijdens de onderhandelingen tussen de Syrische regering en de oppositie die ruim een week duurde maar liefst 1870 doden zijn gevallen. Van dat bericht kan niemand gelukkig worden. Al hoe wel misschien zijn er die dat toejuichen maar mensen die de dood van anderen toejuichen voor welke reden dan ook hebben iets in hun leven gemist, namelijk liefde. En die mensen zie ik als ziek, geestelijk ziek.

Het andere bericht dat je vrolijk bestemt, dat je hoopt hetzelfde te bereiken is een bericht van een Fransman die op de leeftijd van 102 jaar oud een wereldrecord heeft bereikt. Hij heeft namelijk bijna 27 km in een uur gefietst. Ik fiets graag maar ik geloof niet dat ik over tweeënveertig jaar de helft van die afstand in die tijd kan fietsen. Ja, dat is een bericht dat je vrolijk kan maken. En als je denkt dat je die leeftijd in goede gezondheid kunt bereiken moet je de berichten als het eerste bericht dat over de Syrische doden, niet lezen. Je moet überhaupt geen nieuws kijken, lezen of beluisteren. Van het nieuws wordt je ongelukkig en je zou snel sterven. En hopelijk dat je niet het zelfde lot treft zoals het lot van de man die in Amsterdam al drie jaar dood lag of als het lot van de vrouw die in Rotterdam tien jaar na haar dood pas ontdekt werd.

Al twintig jaar bezoek ik elk jaar het International Rotterdam filmfestival. Er is keuze van honderden films. Sommige films zijn erg goed maar er zijn er ook die niets voorstellen, helemaal niets. Diegene die zulke films maken zonder verhaal, plot of mooie beelden vind ik, vanuit hun optiek gezien, gedurfd. Reimon is zo iets. Het is gedurfd om bijna veertig minuten lang te zien hoe een jonge vrouw die een hond heeft haar geld met huishouden verdient. Je ziet niemand anders maar je moet bijna vijf minuten kijken hoe mevrouw een bed opmaakt. Erg interessant en dan van een camerapositie dat gericht is op het bed. Eerst worden de twee kussens aangekleed en dan de hoeslaken. Je moet bijna vijf minuten kijken naar de vrouw die met haar hond langs huizen loopt en andere honden naar haar hond blaffen. Daarna moet je kijken naar totaal twee nieuwe personages. Een echtpaar dat in bed ligt en delen, grote delen uit een boek voorlezen, over en weer. Na vijftig minuten kon ik het niet volhouden en de film in zijn geheel duurt 75 minuten. 

Hoe zulke films door de selectie komen weet ik niet maar ik vind dat diegene die zo'n film toelaat verplicht moet worden om de film drie keer achter elkaar te zien. Want ik geloof niet dat de selecteur de film gezien heeft. En in die drie uur en drie kwartier zal een marteling zijn. En men moet de selecteur wakker houden. Hij of zij moet verplicht kijken. 

Hèhè, het is even uit. En nu de goede films die ik gezien heb. Ik heb inderdaad drie mooie films gezien. In de poëtische en sympathieke Edén gaat Alma op zoek naar de moordenaar van haar vader. Heden en verleden gaan gepaard door elkaar. 

De Koreaanse spionage film Secretly Greatly was spannend en met veel acties. Komisch en niet geloofwaardig maar wel mooi gemaakt en maakt het dilemma van een soldaat van een totalitair regime duidelijk.

In de Afscheid van de maan, een Nederlandse film die vandaag in première is gegaan heb ik me geamuseerd. Mooi camerawerk. Mooie beelden uit de vrijheid blijheid van begin jaren zeventig vanuit de optiek van een kind. Het dilemma van liefde en scheiding is tot het absurde getoond. De hoofdrolspeelster die de rol van Piet, de vrouwelijke slachtoffers, speelt, de vrouw die machteloos kijkt hoe haar man door haar nieuwe buurvrouw ingepikt wordt is subliem en draagt een ijzersterke rol. 

Padre is een beklemmende stop-motionanimatie over angst en de dood. Argentinië 1983. De dictatuur is zojuist verdreven uit het land, maar niet uit het leven van de dochter van een hoge officier. Terwijl de vrijgevochten staatsburgers schreeuwen om gerechtigheid, verzorgt zij op een dwangmatige manier haar vader. 

Ja, ik heb dit jaar weer nostalgie beleefd. Exact 20 jaar geleden ging mijn eerste speelfilm de zwijgende reiziger (DZR) in première. Hij scoorde hoog bij het publiek. Wat Nederlandse films van dat jaar betreft scoorde DZR het hoogste. Mijn twee lange speelfilm Omet werd een paar jaar geleden niet toegelaten. 

De plaats graaft zich in de mens en blijft in de mens tot die sterft. Dan worden de rollen omgedraaid. De mens wordt teruggegeven aan de ruimte, als een lijk of als as. Die twee rolwisseling momenten interesseren me. Vooral wanneer de mens als individu eeuwig verdwijnt. De mens sterft één keer en de sterfoorzaken zijn talloos. Ik zou, als het zo ver is, en ik in staat ben om te mogen kiezen zou ik voor een snelle, bliksem snelle einde kiezen. Ik wil mezelf en mijn naasten de ellende van een langdurige uittakeling besparen. Dat er mensen zijn die hun geliefden jaren in coma of in de klauwen van Alzheimer houden is wel nobel en misschien voortvloeit uit een positief menselijk gebaar maar ik vind het een verloren tijd. Een tijd waar de waardigheid en liefde langzaam sterft of verandert in een zware liefdadigheidslast. 

Vandaag kwam ik een bevriende ex collega tegen, dicht bij zijn huis. We namen de stijle trap naar boven op. Thee en gebak smaakten lekker. De oude muziek platen, beter bekend al LP, die zijn woonkamer domineren worden het gespreksonderwerp maar al snel namen de grijze haren en de rimpels het over. Ik vraag ineens naar zijn moeder die al heel lang ziek was. De moeder die bijna tien jaar prooi werd voor een onzichtbare maar meedogenloze Alzheimer. De Alzheimer die haar herinneringen in de war bracht, die haar doelloos liet verdwalen en dingen liet doen waar ze bij een helder moment zich er weer voor schaamde. En hij antwoordt: 'Mijn moeder is dood. Wist je niet? Ze overleed op 2 december.' Terwijl hij verder vertelt denk ik aan die datum die ik telkens, al veertig jaar vergeet. Het is ook de sterfdatum van mijn vader. Ik slik de sterfdag van mijn vader door met behulp van een slokje thee en een hapje gebak en herinner me dat ik met vakantie en dacht aan alles behalve aan mijn vader. Ook niet aan hem die op de vroege ochtend zijn zus afloste en aan het bed van zijn moeder stond en keek hoe ze wartaal sprak. Ze sprak de taal van kinderen die pas leren spreken. Kleine kinderen die klanken produceren en denken dat ze zinnige dingen vertellen. De stervende moeder zou ook hetzelfde gedacht hebben. Ze was door alzheimer tot een kleine kind gereduceerd. Ze nam afscheid van hem in haar eigen taal. De taal die door de keel van Alzheimer kwam. Alles in haar hersenen was bezet door de ziekte behalve haar hart en dat wilde niet opgeven waardoor het een lang gevecht werd. Een uitputtingsgevecht. Eindelijk gaf het hart ook op. 

In de nuchterheid waarmee hij over zijn moeder vertelde ging een vage vuur gepaard, van onderdrukte emoties. De emoties en nuchterheid hielden elkaar in balans. In de duinen is zijn moeder gecremeerd, net als zijn vader die zich bijna dertig jaar eerder aan de ruimte teruggaaf, als as. Toen was mijn bevriende ex collega jong en ging door de duinen wandelen. De duinen gaven hem toen rust. Nu hij ouder is dan zijn vader op zijn sterfdag wilde weer de rust in de duinen vinden maar de rust was moe. De rust was ook onder de indruk van de Alzheimer, van de crematie, van de handen schudden en condoleanties in ontvang nemen. De duinen voelden op die december dag bevangen door melancholie. De melancholie die naar een frisse lucht hapte.

Natuurlijk kunnen we ons niet voorstellen dat we in een situatie terecht kunnen komen waarin we genoodzaakt worden onze dieren op te eten en dan misschien onze naasten. Edoch in het huidige Syrië is dat wel het geval. Niet in alle Syrische steden is dat het geval. In bepaalde plaatsen genieten bepaalde mensen van dure Russische kaviaar. 

In de voormalige kamp Jarmoek die in 1957 gesticht was om Palestijnse vluchtelingen op te vangen lijden de bewoners al een jaar aan een totale belegering, omsingeling. Er mag nauwelijks hulp binnen komen. De bewoners zijn arme Palestijnen die niet op tijd konden uitvluchten. Het Syrische leger, gesteund door Palestijnse strijders, belegeren de kamp. Wanneer ze heel af en toe voedselpakketten toelaten die niet voldoende zijn voor alle bewoners krijgen bepaalde vrouwen en hun kinderen, in de kamp, geen voedsel. Waarom? Omdat de mannen die binnen de kamp voedsel verdelen geven niet aan gezinnen waar de man buiten de kamp verblijft.

De belegerde bewoners moeten al een jaar zonder elektriciteit, brandstof en vrijheid leven.

Stel dat deze Syrische stad die als een kamp is begonnen niet door het Syrische leger en de Palestijnse strijders belegerd was maar door Israël. Wat had de wereld gedaan? Waarom grijpt niemand in, waarom protesteren we niet? Waarom laten de Arabische landen en hun bondgenoten deze afslachting door gaan? Hoe groeien de kinderen daar op en met welke gevoelens? Ik herinner me een beeld uit jaren negentig toen de intifada aan de gang was. Het beeld was van een Israëlische soldaat die een jonge Palestijnse man met een steen sloeg. Dat beeld werd een week lang als eerste nieuwsitem op alle tv netten in Nederland uitgezonden. Natuurlijk is het terecht dat je het geweld moet afkeuren en bestrijden maar daar moet je niet selectief in zijn. Wat er nu in die Palestijnse wijk gebeurt is onmenselijk en duizenden keren erger dan het beeld waar ik noemde. Een stad van duizenden mensen lijdt aan honger en de dood klopt elke seconde aan hun deuren. Ze eten gras, katten en honden. Ze leven in angst. In een verschrikkelijke angst. 

Zou het helpen als Israël troepen verstuurt om de belegering over te nemen van de Syrische militairen en hun Palestijnse bondgenoten? Zou dan de wereld gaat protesteren?

In ieder geval ik blijf mijn lieve hond extra eten geven en dikker laat maken dan hij nu is voor het geval dat ik in zo'n situatie terecht kom. Dan kan hij ons voor een week van voedsel voorzien.

Met die gedachte kijk ik naar hem hoe vredig hij ligt terwijl zijn kop op mijn dij ligt. Blijkbaar leest hij mijn gedachten. Hij kijkt me met verwijt aan, rekt zich uit en gaat naar een andere plek in de kamer. Hij gaat onder de kindertent liggen en houdt zich stil. Als ik hem roep reageert hij niet. 

Het conflict in Syrië is een soort bal die leeg geprikt is maar blijft in het spel met alle consequenties van dien. Bij het zien van de beelden van vernietigingen in dat land wordt je moedeloos. En bij het zien van de beelden van martelingen en uitgemergelde doodgemartelden wordt je van walging vervuld. Je wordt overmeesterd door pijn en machteloosheid. 

Syrië is een apart land. Al ruim vijftig jaar heerst de baa'th partij, een Arabische socialistische en nationalistische partij. De regering van dat land heeft altijd dubieuze rollen gespeeld en was altijd sterk betrokken bij de conflicten in het Midden-Oosten. Begin jaren zestig van de vorige eeuw vormde Syrië samen met Irak en Egypte een pan Arabische verbond maar dat kwam niet verder dan één vlag voor de drie landen en het bestrijden van de Irakezen Koerden. Na een korte tijd haalde Syrië een ster weg van de vlag. Egypte verving de drie sterren met een ander symbool.  Alleen Irak bleef die vlag van drie sterren trouw en tijdens de tweede Golfoorlog voegde Saddam, die niet in Allah geloofde, de rekest Allah u Akbar aan de vlag toe.

Syrië en Irak, beide door de baa'th Partij geregeerd, probeerden in 1979 weer een eenheid te vormen en beide landen tot een groot land te smelten. Maar de twee dictators Saddam en Assad (vader van de huidige Assad) prefereerden hun persoonlijke ego boven de ideologie waarin ze geloofden. Saddam vermoorde velen van zijn kameraden die pro-Syrië waren en ketende een 8 jaar durende oorlog met Iran. Assad van Syrië steunde Iran en gaf ruimte aan alle Iraakse oppositie partijden en groeperingen om vanuit Syrië te opereren. 

Syrië ging later verder. Ze deed mee aan de internationale troepenmacht om Irak uit Koeweit te verdrijven in 1991 maar gaf onderdak aan zowel de pro- en anti-Saddam vluchtelingen. 

In 2003 werd Saddam door de Amerikanen en de Britten van de macht in Irak gestoten. De Iraakse opposities die tot nog toe in Syrië waren gingen naar Irak terug om te regeren. Je zou denken dat Syrië de nieuwe machthebbers zou steunen en alles er aan doen om chaos in het gebied te voorkomen. Maar Syrië deed niets tegen de islamitische groeperingen en al kaida die via Syrië Irak binnen drongen en een burgeroorlog ontketenden. Syrië hielp ze zelfs. Het zou logischer zijn wanneer Syrië de sjiitische nieuwe machthebber van Irak zou helpen omdat Assad Alawiet is (een soort sjiiet) en met Iran goed bevriend is. En de sjiitische leiders die in Irak aan de macht kwamen waren zeer goed bevriend met Iran. Syrië koos om Irak te destabiliseren. Omdat Iran een grote rivaal van Saoedie Arabië is probeerde Saoedie Arabië de soenitische moslims te mobiliseren tegen Assad, in het kader van de Arabische lente. Assad raakte in het nauw tot hij zijn vrienden van al-kaida en ander islamitische groeperingen hem te hulp schoten en de Syrische opposities in een kwade dag licht brachten door te doen alsof de fundamentalisten aan de macht kwamen. Maar die zogenaamde fundamentalisten zijn in feite goddeloze soldaten onder het ene of andere vlag. En zo redde Assad niet alleen zichzelf van het instorten maar redde ook haar vriend Iran van het internationale isolement. 

En nu zitten Amerika en het westen met de handen in de haren.