De grens. Alles heeft een grens. Er zijn natuurlijke grenzen. De grens van de nacht, van de macht, van de dag, van de onmacht en de grens van de vrijheid. De grenzen gaan vaak in elkaar over.

Ik ben te verstrooid om mijn gedachten op een rijtje te zetten, ze te begrenzen. Als ik mijn gedachten niet kan begrenzen heerst er chaos. Chaos is soms leuk en creatief maar er zijn ook grenzen aan de chaos. Als chaos een norm wordt dan is de orde ver te zoeken. 'Andersom' laat zich ook niet onderdrukken als er over haar grenzen gegaan wordt. Het geduld heeft ook haar grenzen en verandert soms in een kort lontje. 

Ik ben op reis, werk-reis dicht bij de Duitse grens. Ik wandel om mijn indrukken van het Symposium die ik bijwoonde met de de bomen en de regen te delen. Het natuurgebied is dicht bebost, in de regen lijkt het alsof het avond terwijl de zon officiel nog uren heeft om er onderdoor te gaan. Ik loop naar de Duitse grens, door de Vrijheidsweg. Het is geen grap. Dat nu Nederland en Duitsland de beste twee bondgenoten zijn, ook op militair gebied, wil niet zeggen dat de Nederlanders de naam van de weg gaan veranderen. De twee starten (wegen) lopen in elkaar over. Nederlanders zijn niet over hun grenzen gegaan om de weg in hun stad, het Nederlandse grondgebied Vrijheidsweg te noemen. Ik vind het slim, niet subtiel maar moet je met de agressor subtiel omgaan? Om er zeker van te zijn dat ik de Duitse grens gepasseerd ben vraag ik een oud echtpaar die tweedehands spullen verkoopt of ik op de Duitse grondgebied sta. Ja, zeggen ze. Ik denk aan van Kooten en De Bie en hun satirische act over de "dappere" Nederlanders die een Duitse soldaat de verkeerde kant hadden opgestuurd en dat beschouwen ze, zelfs na een half eeuw, nog steeds als een heldendaad. Er zijn er grenzen, denk ik. Maar wie ben ik om mijn gedachten te begrenzen. In feite ben je machteloos ten opzichte van je gedachten die soms dik over hun grenzen gaan. 

Ik kom nat terug naar mijn hotelkamer, eigenlijk bekaf en val in slaap. Tijdens mijn slaap hoor ik steeds vrouwen praten, ze praten Russisch. Door vermoeidheid slaap ik verder en weet niet waar ik ben. Als ik een paar uur later de trap neem naar beneden zie ik een Russisch echtpaar. Hoe weet ik dat ze russen zijn? Omdat ze Russisch praten. 

Tegenover mijn tafel zitten twee Russische jonge vrouwen. Een jonge man met een dikke buik komt ze halen. Door het raam van het restaurant zie ik ze in een taxi stappen. De meeste hotelgasten lijken Russen en Duitsers. Opvallend dat de Duitsers behoorlijk dik zijn. 

Ik denk dat ik maar weer de regen in moet, het bos dat mijn gedachten, de chaos in mijn hoofd wil absorberen. 

Achteraf denk ik:'had ik maar een camera geplaatst in de woonkamer, had ik maar mezelf gefilmd tijdens de wedstrijd Lyon-Ajax'. Niet om het aan de anderen te laten zien maar om naar mezelf te kijken hoe (bizar, gek en belachelijk) ik het deed tijdens het kijken. De flarden die ik me nog herinner die ik tijdens de wedstrijd deed, bezorgen me rode wangen en ik laat een diepe zucht. Een paar uur voor de wedstrijd was ik gespannen. Wandelen, lezen en een filmpje monteren hebben enigszins geholpen maar niet helemaal. De spanning ging door, parallel als een vagevuur. Als je hoge bloeddruk hebt en jaren lang ervoor pillen slikt kan dat tot bepaalde consequenties leiden. 

Het eerste prachtige doel punt was niet in het doel beland als ik niet zo hard geblazen had om meer vaart aan de zacht geschoten bal van Dolberg te geven. Het was niet gescoord als ik die verdediger niet bij de arm had gepakt om hem van zijn snelheid te ontdoen. En toen de bal over de lijn was kwamen er oerkreten, zeker meer dan tien keer. Als de buren thuis waren hadden ze een psychiatrische inrichting gebeld of gewoon de politie om me aan te geven. Dat de Ajax aanvallers zo veel kansen misten leidde bijna tot het kapotslaan van de salontafel. En wanneer een penalty aan Lyon werd gegeven veranderende ik in een machine van vloeken en uitschelden. Daarna kreeg ik een koude douche te verwerken, twee doelpunten in een minuut. De schuldigen, de fouten makers, waren de beste twee vechtende mannen, die bijna altijd de beste doorzetters zijn. Vooral Viergever was zichzelf niet. Het lijkt of hij voor de wedstrijd tien kaar had zich afgerukt en met trillende benen de bal schopte. Viergever die de motor achter het behaalden van de kwart-en halvefinale was werd bijna de oorzaak van uitschakeling. Twee doelpunten die Fransen scoorden was een door zijn fout en slap ingrijpen en het andere zelfs in eigen doel. En dat was het derde doelpunt van de Fransen. Ik gooide het halfvolle fles water dat ik gebruikte en wat spullen die voor de hand lagen op de grond en tegen de wanden, gelukkig niet naar de tv. In ieder geval kwam uiteindelijk het fluitsignaal en bezorgde me een enorme opluchting, ontlading. De ontlading is beter dan welk medicijn dan ook. Schreeuwen, uiten en alle remmen los laten, ook als dat in de woonkamer plaatsvindt, het lucht op. 

En zo na vier uur slapen voelde ik me zeer energiek. Ik liet een Koerdische danslied op mijn telefoon afspelen en zong mee uit de volle borst , heel hard. Het lucht op. Als je iets doet moet je voor de volle 100% gaan. Als je valt moet je dat alleen jezelf verweten. Je moet ook je val overtuigd erkenen en accepteren anders kun je er niet overheen stappen of doorgaan. Zelf het oprapen van de krant van de deurmat, in de vroege ochtend, ging gepaard met een explosieve dansende energie. Ik begreep niet waarom ik zin had om mijn middenvingers omhoog wilde steken en heel hard uit wilde schelden. Het leek of ik onder invloed was van een stimulerend middel. Uitschreeuwen doet wonderen. Voortaan doen maar dan ergens in een geluid gedempte studio.

Op de voorpagina van mijn krant zie ik het uitdagende maar twijfelende blik van de vrouwelijke Amerikaanse Imam en feministe Amina Wadud die vandaag het vrijdaggebed gaat leiden. Niet in een moskee, want dat mag niet maar in Paradiso, het walhalla van het nachtelijke leven, een soort paradijs maar dan een echte, op aarde. 

Als ik de uitlatingen van de Turkse president Erdogan lees, zie of hoor zie ik een op hol geslagen paard met oogkleppen, het paard dat het land Turkije achter zich trekt en niet beseft hij ze naar welke afgrond brengt. Hij is goed op weg om Turkije, de huidige Turkije een grote schade toe gaat brengen en het land uit elkaar laat vallen. 

Het lijkt of de man niet in een moderne wereld leeft maar net uit de jungle ontsnapt, samen een roedel grijze wolven. Hij beseft, waarschijnlijk, niet  dat elke wolf of een manwolf uiteindelijk getemd gaat worden, jammer na vele bloedvergieten en lijden. 

De wereld die massamoordenaars als Hitler, Stalin, Saddam en andere dictatoren, die hun volkeren onherstelbare schade hebben toegebracht, zal ook Erdogan naar dat rijtje verwijzen worden.

Als Erdogan de wil van veertig miljoen Koerden met geweld blijft teugelen en daarnaast ook de wil van hetzelfde getal Turken en doen alsof hij de enige op aarde is die rechtvaardig zal hem ooit breken, misschien binnen enkele jaren. De wereld kan niet langer de wil van Erdogan tot vernietigen van Koerden, mond- en blinddoeken van Turken accepteren. 

Erdogan vraagt de Amerikanen om zijn troepen te gebruiken in de bevrijding van Raqqa, de hoofdstad van ISIS. Hij vindt het niet wijs en vijandig dat Amerika de steun van Koerdische eenheden gaat gebruiken in die bevrijding. Het schijnt dat de Amerikanen deze keer niet in zijn leugens en manoeuvres trappen. Want elke keer wanneer hij de steun van Amerikanen en zijn bondgenoten krijgt misbruikt hij die. In plaats om die steun tegen ISIS te gebruiken gebruikt Erdogan die tegen Koerden en daarmee helpt hij ISIS. 

Onlangs bombardeerden Erdogaanse straaljagers Koerdische stellingen waar ook Amerikanen zich bevonden. Hierdoor zijn vele Koerdische strijders gevallen maar ook drie Amerikanen. Als gevolg hiervan gingen de Koerdische en Amerikaanse troepen langs de Turkse grens en beschoten Turkse troepen. Erdogan vond dat jammer, dat de vlaggen van Amerika en van Koerden langs zijn grens wapperden, op militaire voertuigen die hij niet durft aan te vallen. Hij zei dat hij die foto's aan Trump zal laten zien bij de eerste ontmoeting met die. Want hij gaat er van uit dat Trump anders is dan Obama en zal hem helpen aan de macht, als een dictator, te blijven. 

Het is niet dapper als je vanuit een machtspositie opereert en anderen schade toe brengt. Dat hebben alle dictatoren gedaan maar de meeste van hen is laf gebleken wanneer ze in de positie kwamen waar ze wisten dat hun macht ging wankelen. Dat deed Saddam Hussein in de jaren negentig en het beging van de eenentwintigste eeuw. 

Dapper zijn is wanneer je rechtvaardig bent, dat je jouw volkeren beschermt en ze niet kleineert of elimineert. 

Dapper zijn is als je niet tegen je volkeren liegt en kwade machten niet steunt om je volkeren schade toe te brengen.

Dapper zijn is om met de oppositie te gaan onderhandelen en luisteren naar wat ze voor het land kunnen betekenen. 

Dat doet Erdogan niet, nu niet maar als hij beseft dat het zijn kop gaan kosten gaat hij smeken. Nu beginnen die tekenen al, hij speelt namelijk de rol van slachtoffer. Hij beweert dat Koerden van uit Syrië zijn land aanvallen. 

Wie een huis met vele ramen heeft moet hij geen stenen naar andere huizen gooien. 

Vanaf het begint betrekt Funda het publiek bij haar voorstelling, ook fysiek. Liggend op haar buik, op de heilige vloer, vraagt ze hulp van twee sterke mannen. Ze krijgt er drie.
Funda lijkt vastbesloten een pittige avond van te gaan maken. Daarvoor schuwt ze niets en niemand. Ze laat alle remmen los. Het gevolg van haar ongeluk en haar fietstocht van 90 dagen van Amsterdam naar Istanboel wisselen elkaar om. Twee lijnen die bijna apart van elkaar staan. Ze vertelt op de ene lijn van alles en doet van alles maar ze beleeft op de andere lijn een benauwde dag tijdens haar fietstocht. Ze raakte op die warme dag geïsoleerd van de buitenwereld en kon geen contact krijgen met haar partner en haar zwager die haar vergezelden met de fietstocht. Ze zat namelijk vast op een zandpadje op een helling en kon niet verder. Ze had angst en dorst die ruim negen uur duurden in een totale alleenzijn. Door een oude gastarbeider die Turkije "vluchtte' om naar Duitsland te keren waar hij in zijn jonge jaren werkte wordt ze gered. Hij duwt haar fiets van de helling. Aan de andere kant stonden haar begeleiders te wachten en van bezorgdheid op te vreten terwijl de afstand in al die uren maar 400 meter was. Ik kon niet begrepen dat haar hulpkreten die mannen niet hadden bereikt want Funda heeft beslist goede stembanden. Haar stembanden zijn zeker multifunctioneel. Ze kan zingen, leuke grappen vertellen, sensuele acts doen maar ook schreeuwen. En ik kam me goed voorstellen dat ze in die angstige situatie een oerkreet kon laten die geen 400 meter maar 4km konden bereiken.
En zoals zij, haar vader, Johan Cruijff en zijzelf zeggen dat elk nadeel zijn voordeel heeft heeft dat incident haar voordeel gehad, het gaf namelijk een structuur aan haar voorstelling. Als een van die mannen haar had gehoord of even op de helling ging zoeken hadden zij en Funda zeker niet de ellende niet meegemaakt maar dan was het verhaal misschien minder interessant.
Als Funda het verkeersongeluk niet had gehad kon ze niet vertellen over wat wel en niet mankeert in de organen en ledematen van een vrouw met een dwarslaesie. Gelukkig alles werkt in haar lichaam, vooral de seks attributen. En misschien hebben de verlamde benen een voordeel, namelijk dat de sensuele gevoelens zich in de (semi) heilige plaatsen gingen concentreren.
Funda vertelde verhalen, zong uit haar tenen en danste. Ze legde vele aspecten van de menselijke psyche bloot vooral de valsheid, leugens en hypocrisie. Ondanks het genot dat Funda tijdens haar voorstelling beleefde had ik soms het gevoel dat ze heel af en toe weg staarde. Dat overkomt zelfs de grootste artiesten, dat je heel even weg wilt. Ik denk dat de voorstelling veel vlotter en krachtiger kon worden ervaren wanneer het ipv 110 minuten maar 80 minuten duurde. Een solo van 110 minuten, zonder pauze, is zwaar en vermoeiend zelfs voor iemand die twintig is en zonder dwarslaesie. Ook voor de toeschouwers is moeilijk om bijna twee uur lang hun plas op te moeten houden. Trouwens het onderwerp plassen kwam tijdens de voorstelling regelmatig voor. Als je moet plassen en iemand steeds over plassen heeft ga je daar aan denkend en niet iedereen kan dat volhouden daarom gingen er een paar toeschouwers, tijdens de voorstelling, de toiletten opzoeken.
Ik zou willen aanraden om de voorstelling zonder rolstoel te doen. De changementen die de echtgenote van Funda moest uitvoeren had hem (Engel volgens haar vader) en het publiek bewaard gebleven. Want de tempo zakte hiermee naar beneden misschien omdat die changementen veel te laat in de voorstelling plaatsvonden. Haar echtgenoot kon wel de rol van de grijze migrant spelen die haar over de helling heeft gekregen en daarmee bijna uit de dood gered. Het had meteen een dubbele betekenis kunnen hebben.
Ik geloof dat Funda na de voorstelling opgelucht zou zijn, opgelucht en leeg. Ze heeft alles gegeven, alles gezegd wat haar dwars zat en met die intentie moet je inderdaad theater maken. Ieder mens is en blijft een eenzame individu die zichzelf als het centrum van de wereld ziet maar altijd bedrogen uitkomt, vooral als je een andere kleur hebt of van een andere origine bent.
Alles is relatief en vergankelijk, niet alleen wat je bereikt maar je hele leven.
Aan het einde van de voorstelling kon Funda op haar benen staan. Mooi. Hopelijk voor haar dat ze dat ooit zonder steun van haar stoel kan. De luide en lange ovatie was meer dat terecht.
Ik vertrok vrijwel gelijk. Bij de uitgang groette ik Chris en zijn geliefde. Chris, de ras idealist die de eeuwige positieve vriend van de "ontheemden" blijft.
Bij het parkeren voor mijn thuis arriveerden tegelijkertijd de buurvrouw (arts en zangers) haar muzikale dochters en de vriend van haar oudste dochter. Ik vertelde dat ik zo juist van de voorstelling van Funda Mujde heb genoten. Er viel een stilte.
In bed staarde ik in de leegte en dacht: 'Vertrek uit je geboorteland is een soort dwarslaesie, je kunt er mee leven, je kunt heel veel meedoen en bereiken maar je blijft met een beperking, tot aan je dood.'

Ruim tien jaar geleden zat ze in een taxi in Istanboel. De bestuurder van de taxi was een jongeman die zijn rijbewijs een paar weken eerder had gehaald. Een verkeersongeluk veranderde het leven van Funda, totaal. Ze raakte zwaargewond en de diagnose was dat ze nooit meer kon lopen. Dat betekende voor haar nooit meer joggen langs het kanaal in Amsterdam noord. Nooit meer fietsen en het ergste misschien nooit meer een cabaret voorstelling doen. Maar als Funda in het spel zit zeg nooit nooit. Funda kan niet stil staan, ik bedoel niet stil zitten en heeft een voorstelling met de titel 'Funda draait door'. De uitnodiging van een paar maanden eerder zag ik net te laat. De uitnodiging voor de voorstelling van 29-4 in Mozaïek Theater heb ik net op tijd niet gemist. Ik stap in de auto en rij naar Bos en Lommer.
Voor de kassa sta ik achter een jonge vrouw die in een rolstoel zit, als zij aan de buurt is gaat haar stoel omhoog en ze komt op ooghoogte met de kassa-dame. Achter me staat een jongeman en achter hem komt Inci Pamuk te staan. Ze is met haar zoontje en haar moeder. Ik begroet haar met de drie bekende Nederlandse wangkussen. Haar zoontje, met het kapsel van Hakim uit de sesam-straat, geeft me een flauwe handdruk. Op dat moment zie ik met mijn ooghoek dat Gerda Havertong ook van sesam-straat het theatergebouw binnen lopen. Inci zegt 'we hebben net veel knoflook gegeten dus als een walm op je afkomt...' waarop ik zeg dat ik niets ruik. Inci trad van af begin jaren negentig tot een paar jaar geleden op met leuke voorstellingen. Ze maakte scherpe cabaret voorstellingen, eerst met Nilgun Yerli (Turkish Delight) en daarna met twee dames (Hassan's Angels).
Ik zie nog meer bekenden, vooral mensen uit de sociaaldemocratische hoek, maar voel me in de massa altijd eenzaam. De beste oplossing om niet in de massa te verdwalen moet je weer contact met jezelf gaan zoeken. Dat doen tegenwoordig mensen met hun smartphone en op het toilet. Ik zoek dus het toilet op en ga zitten in mijn telefoon staren. Ik kan makkelijk en overal mezelf ontlasten. Uit ervaring weet ik dat sommige mensen na de ontlasting een walm achter zich trekken. Als ik Mira Kho zie naar me lachen verstijf ik. Moet ik haar gaan begroeten en omhelzen met de consequentie dat de walm achtervolgt me en naar strand ruik? Ik zwaai even met de staart van mijn colbert om de toiletlucht van mijn achterste te verwijderen en kus Mira op de wangen terwijl ik met mijn handen haar gezicht omhoog probeer te duwen zodat haar neus de boven lucht ademt. Mira excuseert zich en gaat met haar damesgezelschap in de hoek zitten. Ineens bevind ik me achter Gerda Havertong, aan de bar, en tik op haar linkerschouder. Ze draait zich om, kijkt even naar me en zegt luid 'Wat een mooie man'. Daarna lacht ze luidruchtig. Ik weet niet of dat een ontkrachting of bekrachtiging van haar bewering. Ze herkent me niet. Logisch, ik was toen dertiger en nu zestiger. Meer dan dertig jaar had ik haar niet ontmoet. Toen wilde ze Nora spelen, het toneelstuk van de Noor Ibsen en ik zou het stuk tot een monoloog bewerken en haar regisseren. Als ik haar eraan herinner zegt: 'O, ja. Ik zou nooit Nora spelen.' Ik zeg: 'wie weet misschien komt het nog.' Ze zucht terwijl ze probeert te glimlachen: 'Dan wordt het een hele oude Nora.' Als de ober vanachter de bar haar drankje overhandigt vind ik een goed moment om weer alleen te zijn. Ik wil liever kijken naar mensen, ik wil observeren. In die observatie zie duidelijk je de eenzaamheid van mensen, je ziet ze proberen hun twijfels, hun eenzaamheid met een gesprek wegwerken. Tijdens die observatie zie ik Chris Keulemans met zijn geliefde binnenlopen. Hij gaat achter de bar en ziet me. Hij gebaart of hij me iets kan aanbieden. Ik geef hem een hand, bedank hem en ga terug naar mijn observatiepost. Chris is een zwevende intellectueel met nostalgie naar litteratuur. Hij zegt elke keer een mooie baan op om te gaan schrijven. Hij nam ontslag als directeur van theater de Balie en een paar jaar geleden als artistiek directeur van Tolhuistuin. Hij is altijd vriendelijk en betrokken en als Tsjechov nog leefde kon hij Chris als een (hoofd)personage gebruiken in een toneelstuk. Misschien met de titel 'Oom Chris'.
Het wachten duurt lang, te lang en ik haat wachten. Als het publiek eindelijk naar boven mag neem ik ik een plek op de eerste rij. Het grootste deel van het publiek is op leeftijd. Vooral veel vrouwen op leeftijd. Naast me zit zo iemand die blijkbaar weinig had gegeten waardoor haar maag constant schreeuwde, net als de monster in die reclame voor een tussendoortje. Natuurlijk zijn jongeren, in het publiek, vertegenwoordigd. De kinderen van Funda en hun aanhang, de zoon van Inci en nog een paar kinderen.
In het midden van het theater staat een lege rolstoel en er schuin achter een bijna ligfiets die op een motor van No Surrounder lijkt. Als het licht wordt gedempt valt het publiek in zwijgen. Met de muziek van rose Panther kruipt Funda van achter de coulisse naar voren. Met een plezierige, uitdagende en bijna geile blik in haar ogen kijkt ze naar het publiek. Ik ken die blik en ik weet dat ze het publiek gaat vermaken maar ze gaat af en toe ook het publiek om de oren slaan.
Of dat klopt lees je later:)